Ceny paliw na stacjach benzynowych to temat, który dotyka niemal każdego Polaka - kierowców, przedsiębiorców, a pośrednio wszystkich konsumentów, ponieważ koszty transportu wpływają na ceny większości towarów i usług. W obliczu niestabilnej sytuacji geopolitycznej, zmiennych cen ropy naftowej na światowych rynkach oraz dynamicznych zmian kursów walut, prognozowanie cen paliw staje się wyjątkowo trudnym zadaniem. Niemniej, warto przyjrzeć się najważniejszym czynnikom, które będą kształtować ceny na polskich stacjach w drugiej połowie 2023 roku, oraz temu, co eksperci przewidują dla kierowców i całej gospodarki.
Czynniki wpływające na ceny paliw w Polsce
Zanim przejdziemy do konkretnych prognoz, warto zrozumieć mechanizmy kształtowania cen paliw na polskim rynku. Cena detaliczna benzyny i oleju napędowego jest wypadkową wielu czynników, z których najważniejsze to:
Ceny ropy naftowej na rynkach światowych
Podstawowym surowcem do produkcji paliw jest ropa naftowa, której ceny ustalane są na globalnych rynkach, przede wszystkim na giełdach w Londynie (Brent) i Nowym Jorku (WTI). Wahania cen ropy przekładają się bezpośrednio na koszty produkcji paliw, choć reakcja cen na stacjach jest zwykle opóźniona i niekiedy asymetryczna (ceny na stacjach szybciej rosną niż spadają).
W pierwszej połowie 2023 roku obserwowaliśmy względną stabilizację cen ropy Brent na poziomie około 75-85 dolarów za baryłkę, po gwałtownych wzrostach w 2022 roku wywołanych m.in. rosyjską inwazją na Ukrainę. Cena ta jest niższa niż szczytowe wartości z zeszłego roku, ale nadal wyższa niż przed pandemią.
Kurs złotego do dolara
Ponieważ ropa naftowa jest notowana w dolarach amerykańskich, a polskie rafinerie płacą za nią w tej walucie, kurs złotego do dolara ma kluczowe znaczenie dla kosztów zakupu surowca. Osłabienie złotego automatycznie podnosi koszt zakupu ropy, nawet jeśli jej cena wyrażona w dolarach pozostaje stabilna.
W pierwszych miesiącach 2023 roku złoty umocnił się wobec dolara, co częściowo łagodziło wpływ cen ropy na koszty produkcji paliw w Polsce. Jednak sytuacja na rynku walutowym jest zmienna i zależy od wielu czynników, w tym polityki pieniężnej NBP i FED, sytuacji gospodarczej w Polsce i na świecie oraz nastrojów inwestorów.
Marże rafinerii i stacji paliw
Marże są elementem ceny, który zależy od strategii biznesowej rafinerii i sieci stacji paliw. W okresach wysokich cen ropy marże zwykle maleją, ponieważ koncerny starają się nie przenosić całości wzrostu kosztów na klientów. Z kolei gdy ceny ropy spadają, marże często rosną, co pozwala firmom odrobić wcześniejsze straty.
W 2023 roku marże rafinerii były stosunkowo wysokie, co wynikało m.in. z przesunięcia w czasie między spadkiem cen ropy a obniżkami cen paliw na stacjach. Natomiast marże operatorów stacji paliw pozostawały pod presją ze względu na dużą konkurencję na rynku detalicznym.
Podatki i opłaty
Znaczącą część ceny detalicznej paliw w Polsce stanowią podatki i opłaty, w tym akcyza, opłata paliwowa, opłata emisyjna oraz podatek VAT. Łącznie stanowią one około 45-50% ceny litra benzyny i oleju napędowego.
Od 1 stycznia 2023 roku powrócono do standardowej stawki VAT na paliwa (23% zamiast obniżonej stawki 8% obowiązującej w 2022 roku w ramach Tarczy Antyinflacyjnej), co przyczyniło się do wzrostu cen na stacjach o około 30-40 groszy na litrze. Jednocześnie utrzymano obniżoną akcyzę i zerową opłatę emisyjną, co częściowo łagodziło skutki powrotu do wyższego VAT.
Prognozy cen paliw na drugą połowę 2023 roku (zł/litr)
Prognozy cen paliw na drugą połowę 2023 roku
Na podstawie analizy obecnych trendów rynkowych, opinii ekspertów oraz prognoz dotyczących cen ropy i kursu złotego, możemy nakreślić scenariusze cenowe dla polskiego rynku paliw w drugiej połowie 2023 roku.
Scenariusz bazowy
Najbardziej prawdopodobny scenariusz zakłada umiarkowany wzrost cen paliw w okresie wakacyjnym, z następującym spadkiem w czwartym kwartale roku. Prognozy tego scenariusza to:
- Lipiec-sierpień: ceny benzyny PB95 w przedziale 6,40-6,65 zł/l, oleju napędowego 6,25-6,50 zł/l
- Wrzesień: szczyt sezonowy z cenami PB95 około 6,90 zł/l i ON około 6,75 zł/l
- Październik-grudzień: stopniowy spadek cen do poziomu PB95 około 6,45-6,60 zł/l i ON około 6,30-6,45 zł/l
Ten scenariusz opiera się na założeniu, że ceny ropy Brent będą oscylować wokół 80-85 dolarów za baryłkę, a kurs złotego do dolara utrzyma się na poziomie około 4,10-4,20 zł.
"Prognozujemy, że szczyt cen paliw w 2023 roku przypadnie na wrzesień, co jest typowym wzorcem sezonowym. W czwartym kwartale spodziewamy się powrotu do niższych poziomów, chyba że pojawią się nieoczekiwane czynniki geopolityczne." - dr Jakub Bogucki, analityk rynku paliw
Scenariusz optymistyczny
W scenariuszu optymistycznym, korzystnym dla kierowców, ceny paliw mogłyby być niższe od bazowych o około 30-40 groszy na litrze. Mogłoby to nastąpić, gdyby:
- Ceny ropy Brent spadły do poziomu poniżej 75 dolarów za baryłkę w wyniku obaw o spowolnienie gospodarcze i spadek popytu na paliwa
- Złoty umocnił się do poziomu poniżej 4,00 zł za dolara
- Rząd zdecydował się na przedłużenie lub wprowadzenie nowych obniżek podatków od paliw
W tym scenariuszu ceny benzyny PB95 mogłyby spaść nawet do poziomu 6,00-6,20 zł/l, a oleju napędowego do 5,90-6,10 zł/l pod koniec roku.
Scenariusz pesymistyczny
Scenariusz pesymistyczny zakłada znaczący wzrost cen paliw, nawet o 50-70 groszy na litrze w stosunku do prognoz bazowych. Mogłoby to nastąpić w przypadku:
- Eskalacji konfliktu na Ukrainie lub nowych napięć na Bliskim Wschodzie, które mogłyby doprowadzić do wzrostu cen ropy powyżej 100 dolarów za baryłkę
- Osłabienia złotego do poziomu powyżej 4,50 zł za dolara w wyniku pogorszenia sytuacji gospodarczej Polski lub globalnych turbulencji
- Powrotu do standardowych stawek akcyzy i opłaty emisyjnej
W tym scenariuszu ceny benzyny PB95 mogłyby przekroczyć 7,50 zł/l, a oleju napędowego 7,30 zł/l w szczycie sezonu.
Wpływ cen paliw na gospodarkę i konsumentów
Wpływ na inflację
Ceny paliw są jednym z ważnych czynników wpływających na ogólny poziom cen w gospodarce. Według szacunków ekonomistów, wzrost cen paliw o 10% przekłada się na wzrost inflacji o około 0,3-0,4 punktu procentowego. W scenariuszu bazowym prognozy cen paliw sugerują, że ich wpływ na inflację w drugiej połowie 2023 roku będzie neutralny lub lekko dodatni, co wpisuje się w oczekiwania dotyczące stopniowego spadku inflacji w Polsce.
Wpływ na koszty życia gospodarstw domowych
Dla przeciętnego gospodarstwa domowego posiadającego samochód, zmiany cen paliw przekładają się bezpośrednio na budżet. Przy założeniu średniego miesięcznego zużycia 100 litrów paliwa, wzrost ceny o 50 groszy na litrze oznacza dodatkowy wydatek rzędu 50 złotych miesięcznie, co dla wielu rodzin jest zauważalną kwotą.
Pośrednio, wyższe ceny paliw przekładają się także na wzrost cen towarów i usług, szczególnie tych, w których transport stanowi istotny element kosztów. Dotyczy to między innymi żywności, usług kurierskich czy transportu publicznego.
Wpływ na przedsiębiorstwa
Dla firm z branży transportowej i logistycznej, które są szczególnie wrażliwe na zmiany cen paliw, prognozy na drugą połowę 2023 roku sugerują umiarkowaną presję kosztową. Większość firm zdążyła już dostosować swoje modele biznesowe do wyższych cen paliw po szoku z 2022 roku, często wprowadzając opłaty paliwowe lub podnosząc ceny usług.
Niemniej, ewentualne wzrosty cen paliw powyżej poziomu 7 zł/l mogłyby ponownie postawić wiele firm w trudnej sytuacji, szczególnie małe przedsiębiorstwa transportowe, które mają ograniczone możliwości przenoszenia wzrostu kosztów na klientów.
Strategie adaptacyjne dla konsumentów i firm
W obliczu zmiennych cen paliw konsumenci i przedsiębiorstwa mogą podejmować różne działania adaptacyjne:
- Optymalizacja wykorzystania pojazdów: łączenie przejazdów, korzystanie z transportu publicznego, carpooling
- Ecodriving: techniki jazdy ekonomicznej, które mogą zmniejszyć zużycie paliwa nawet o 10-15%
- Korzystanie z aplikacji monitorujących ceny paliw, które pozwalają znaleźć najtańsze stacje w okolicy
- Uczestnictwo w programach lojalnościowych stacji paliw, które oferują rabaty i zniżki
- Dla firm: zabezpieczanie cen paliw poprzez kontrakty terminowe lub umowy z dostawcami gwarantujące stabilność cen
Długoterminowo, zarówno konsumenci jak i firmy coraz częściej rozważają przejście na pojazdy elektryczne lub hybrydowe, które są mniej wrażliwe na wahania cen ropy naftowej. Jednak tempo tej transformacji zależy od wielu czynników, w tym dostępności infrastruktury ładowania, cen pojazdów elektrycznych oraz polityki państwa w zakresie elektromobilności.
Podsumowanie
Prognozy cen paliw na drugą połowę 2023 roku wskazują na umiarkowany, sezonowy wzrost w okresie wakacyjnym i wczesnojesiennym, z następującym spadkiem w ostatnich miesiącach roku. Kluczowymi czynnikami niepewności pozostają sytuacja geopolityczna, szczególnie konflikt w Ukrainie, oraz globalne trendy gospodarcze, które wpływają zarówno na ceny ropy, jak i kurs złotego.
Dla konsumentów i przedsiębiorstw oznacza to konieczność adaptacji do wciąż podwyższonych, w porównaniu do lat przedpandemicznych, cen paliw. Jednocześnie, biorąc pod uwagę obecne prognozy, nie spodziewamy się powrotu do ekstremalnie wysokich cen, jakie obserwowaliśmy w niektórych okresach 2022 roku.
Warto jednak pamiętać, że rynek paliw jest bardzo dynamiczny i wrażliwy na wiele czynników, a prognozy zawsze obarczone są znaczną niepewnością. Dlatego zarówno konsumenci, jak i przedsiębiorcy powinni na bieżąco monitorować sytuację i być przygotowani na różne scenariusze cenowe.
